Początki aktywności osadniczej i koczowniczej na terenie obecnego Kalisza datujemy już na 8 tysięcy lat przed naszą erą. Dlatego uważamy, że jest to terytorium o bogatych walorach historycznych. Przede wszystkim zwracamy uwagę na to, że jest mało miejsc w Polsce, które ludzie zamieszkiwali już tysiące lat wcześniej. Tutaj rozpoczęliśmy swoją bogatą historię. Jednak co było dalej? Prawdopodobnie od 900 lat przed narodzeniem Chrystusa to 500 lat przed narodzeniem Chrystusa datujemy obecność kultury łużyckiej. Występowali oni na ziemiach Polski, ale także nieco poza jej obszarami. Kultura łużycka charakteryzowała się wykonywaniem wielu narzędzi z brązu. Jak na tamte lata byli bardzo rozwinięcie technicznie. Archeolodzy odkryli po ich pozostałościach wiele cmentarzy i różnorodnych obiektów religijnych. Prawdopodobnie zamieszkiwali liczne osady i pozostawiali po sobie cmentarzyska dla zmarłych. W drugiej połowie drugiego wieku jeden z Aleksandryjskich uczonych nanosi na mapę nazwę Kalisu na terytorium obecnego Kalisza.
Jak prezentowała się średniowieczna historia Kalisza?
Mniej więcej w okolicy X wieku, wiemy, że na terenie Kaliszu powstaje gród przeznaczony do obrony okolicznych terenów. Kiedy nie wykorzystywaliśmy tego rodzaju obiektów w Polsce do obrony przed napastnikiem lub gromadzenia wojska, oddaliśmy je kasztelanom. Kasztelan był w średniowiecznej Polsce wysoko postawionym urzędnikiem ziemskim. Do jego obowiązków należało dbanie o powierzone mu terytorium. Dlatego też w okresie pokoju, kasztelan sprawował władzę w tego rodzaju okolicznych grodach. Wokół grodu, który oszacowaliśmy na terenie Kalisza, znajdowały się także różnorodne osady targowe, które służyły kupcom. Oprócz targowisk znaleźliśmy tam także ślady wielu miejsc rzemieślniczych. Godne uwagi jest to, że w tamtych latach na tak niewielkim terytorium, Polacy umieścili tyle przydatnych ludziom obiektów. Już w 1106 roku doczekaliśmy się poważnej wzmianki historycznej o Kaliszu. Podobno Bolesław Krzywousty najechał gród i go zdobył. Takie informacje znajdujemy w zapisach historycznej u Galla Anonima. Oddziały zbrojne króla miały wówczas zająć ówczesny grody Kalisza.
Dalsze wydarzenia związane z terytorium średniowiecznego Kalisza
Na rok 1155 datujemy powstanie romańskiej kolegiaty, która posłużyła nam do pochowania zwłok Mieszka i innych znamienitych postaci średniowiecznych. W roku 1233 książę śląski Henryk Brodaty zdobywa wszelkie kaliskie ziemie i ich okolice. Zgodnie z jego postanowieniami przyłączyliśmy wówczas Kalisz i jego okolice do ziem Śląska. Dlatego też nadal rozwijały się one, jednak tym razem pod inną polityką i nazwą. Oczywiście nie zostały przez niego zniszczone. Doskonale wiedział o tym, że z tak dużych ziem płynie mnóstwo dobrobytu i postanowił go wykorzystać w swoim własnym księstwie. Niestety nie nacieszył się swoją zdobyczą zbyt długo, ponieważ ziemia Kalisza i okolice zostały odbite. W 1243 książęta Wielkopolscy najechali zajęte przez Henryka ziemie i odbili je z jego rąk. Przemysław i Bolesław Pobożni zgodnie z tym, co przeczytaliśmy w dziejach historycznych, odzyskali wszystko, co Zagrabił Henryk Pierwszy Brodaty. W 1257 roku na ziemiach obecnego Kalisza doszło do rozbudowy kościołów.
Co działo się na terenie Kalisza w drugiej połowie XIII wieku?
Prawdopodobnie niewiele osób słyszało o tym, co nastąpiło, gdy Bolesław Chrobry wydał tak zwany statut kaliski. W ten sposób unormował on różnorodne położenia ludności żydowskiej na terenie całej Wielkopolski. Po ponad 70 latach ten status został rozszerzony przez kolejnego króla. Tym razem ludności żydowskie uzyskały swoje statusy na terenie całej Polski. Dlatego przemieszczali się swobodnie wówczas nie tylko po Wielkopolsce. Mniej więcej od 1331 roku miasto jest oblegane prawdopodobnie przez zakon krzyżacki wraz z jego poplecznikami. Dowiedzieliśmy się z ksiąg historycznych, że tamtejszym najazdem dowodził sam Dytrych von Altenburg. W trakcie oblężenia był jedynie marszałkiem, jednak z czasem awansował do ogromnej roli. Stał się znanym w Europie wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego. Była to niezwykle szanowana posada ze względu na moc polityczną krzyżaków. Do 1343 z rozkazu Kazimierza Wielkiego rozbudowaliśmy zamek w Kaliszu. Został on wzmocniony o wiele fortyfikacji obronnych, które pomagały w odpieraniu najazdów różnorodnych nieprzyjaciół.
Kalisz po 1600 roku, jakie wydarzenia miały miejsce na jego terytorium w nowej erze?
Jeden z poważanych jezuickich uczonych przybył w 1613 do Kalisza. Dowiadujemy się, że prowadził on obserwacje astronomiczne. Było to ogromne wydarzenie, ponieważ jak się później okazało, jako pierwsi w Polsce zastosowaliśmy taką aparaturę. Pierwszy raz na globie wykorzystaliśmy coś tak zaawansowanego, jak aparaty projekcyjne z montowanymi lunetami. Dzięki tym sprzętom uczeni mieli lepszy pogląd na temat tego, co dzieje się w kosmosie już ponad 4 wieki temu. Niestety nasza sielanka nie trwała zbyt długo. Chociaż nowa era uczonych tętniła w okolicach Kalisza, doświadczyliśmy wrogiemu najazdu. W 1655 Karol Gustaw okupował to miasto wraz ze swoimi siłami zbrojnymi.
1715 to przełomowy moment historyczny dla Kalisza, ponieważ po przeprowadzeniu spisu ludności okazało się, że liczymy aż 4500 mieszkańców. Był to naprawdę dobry wynik.
1813 rok to prawdziwe nieszczęście dla mieszkańców porenesansowego Kalisza, ponieważ miasto najechali Rosjanie. Zdobyli je bez większego trudu i pokonują tak zwaną Wielką Armię.
Kalisz powoli staje się coraz większy
Od 1830 roku w Kaliszu mieszkało już ponad 10500 mieszkańców. Obywatele tego miasta mieli dostęp do rzeki oraz wielu obiektów handlowych, które znajdowały się nieopodal ziem. Do Kalisza bardzo chętnie zjeżdżali się różnorodni monarchowie. Przykładem jest wizyta Cara Mikołaja, który spotyka się tam z Cesarzem niemieckim, Wilhelmem.